Bộ máy gọn, ngân sách tiết kiệm, dân được phục vụ tốt hơn 

Đây được đánh giá là một quyết định mang tính đột phá và tầm nhìn chiến lược, khi dự kiến giảm từ 63 tỉnh, thành phố xuống còn khoảng 34 tỉnh, thành phố và tinh gọn 60 - 70% số xã trên cả nước. Quan trọng hơn, Đề án này không đơn thuần là việc sáp nhập địa giới hành chính mà là sự tái cấu trúc toàn diện bộ máy chính quyền để tăng tính hiệu quả trong hoạt động quản lý, điều hành, phục vụ nhân dân và phát triển kinh tế - xã hội. Việt Nam đang bước vào một giai đoạn phát triển mới với yêu cầu cấp bách về đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh, phát huy tối đa nguồn lực vùng và tăng hiệu quả quản lý nhà nước. Trong nhiều thập kỷ qua, việc duy trì một bộ máy hành chính cồng kềnh tại các địa phương có quy mô dân số ít, diện tích hẹp, đã tạo ra sự lãng phí đáng kể về nguồn lực nhân sự và ngân sách.

Hệ thống chính quyền ba cấp (tỉnh - huyện - xã) hiện nay dù có tính kế thừa lịch sử nhưng đã bộc lộ những hạn chế rõ rệt trong điều kiện phát triển hiện đại. Sự chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ giữa các cấp chính quyền gây ra tình trạng hành chính rườm rà, kém hiệu quả, cản trở phát triển kinh tế - xã hội và phục vụ nhân dân. Việc tổ chức chính quyền theo mô hình hai cấp (tỉnh và xã) đã được Trung ương nghiên cứu kỹ lưỡng, học hỏi từ nhiều quốc gia có mô hình hành chính tiên tiến. Theo đó, cấp huyện sẽ được lược bỏ, chuyển một số nhiệm vụ lên cấp tỉnh và một số xuống cấp xã, tăng tính trực tiếp, gần dân và tiết kiệm đáng kể chi phí hành chính. 

Ông Nguyễn Hồng Chương, phường Trần Hưng Đạo (thành phố Thái Bình) nhận định: Sáp nhập các tỉnh có quy mô nhỏ lại với nhau sẽ tăng cường quy mô phát triển kinh tế trên các lĩnh vực: nông nghiệp, công nghiệp, giao thông vận tải, kinh tế biển... Đồng thời, nó phù hợp với xu thế phát triển khoa học kỹ thuật, nâng cao năng lực quản lý và giảm biên chế cán bộ. 

Từ góc độ quản lý nhà nước, việc tinh gọn đầu mối sẽ giảm số lượng cơ quan hành chính, từ đó giảm áp lực ngân sách chi thường xuyên - vốn đang chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi ngân sách nhà nước. Những nguồn lực tiết kiệm được sẽ được tái đầu tư vào phát triển hạ tầng, y tế, giáo dục, an sinh xã hội, tạo ra những chuyển biến thiết thực cho người dân. 

Sắp xếp đơn vị hành chính bảo đảm bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu quả, phục vụ nhân dân tốt hơn. 

Ông Lã Hồng Phan, phường Trần Hưng Đạo (thành phố Thái Bình) chia sẻ: Chủ trương tổ chức chính quyền hai cấp bỏ cấp huyện là rất đúng. Người dân dễ tiếp cận hơn, thuận tiện hơn và tạo ra một bộ máy hành chính gần gũi, phục vụ hiệu quả hơn. Thực tế cũng cho thấy, một số mô hình thí điểm trước đây tại các đô thị lớn đã chứng minh tính khả thi và hiệu quả của tổ chức chính quyền hai cấp. 

Mở rộng không gian phát triển

Bên cạnh việc tinh gọn bộ máy, Đề án còn có một mục tiêu chiến lược khác là mở rộng không gian phát triển cho các đơn vị hành chính mới, đặc biệt là tạo ra những vùng liên kết kinh tế quy mô lớn, có vai trò dẫn dắt, lan tỏa trong chiến lược phát triển vùng và quốc gia. Hiện nay, nhiều tỉnh, thành phố có quy mô nhỏ, thiếu tài nguyên, hạn chế về hạ tầng và không đủ nguồn lực để tự phát triển mạnh mẽ. Việc sáp nhập sẽ tạo nên các đơn vị hành chính mới với quy mô dân số và diện tích lớn hơn, nguồn lực mạnh hơn, thuận lợi trong việc quy hoạch, thu hút đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội đồng bộ. Ông Nguyễn Văn Hương, phường Đề Thám (thành phố Thái Bình) nhận xét: Nếu cứ giữ nguyên mô hình tỉnh nhỏ, dân số ít thì đầu tư sẽ gặp khó khăn, thiếu hiệu quả. Khi sáp nhập, sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn trong thu hút đầu tư, phát triển hạ tầng đồng bộ, tăng sức cạnh tranh vùng. 

Không gian phát triển không chỉ là địa giới hành chính mà còn là không gian chính sách, không gian chiến lược, nơi các địa phương có thể phối hợp, chia sẻ nguồn lực, xây dựng các vùng động lực, hành lang kinh tế và cực tăng trưởng - đúng mục tiêu Quyết định 759/QĐTTg đặt ra. 

Không thể phủ nhận rằng việc sắp xếp lại đơn vị hành chính là một việc khó và phức tạp, bởi nó liên quan đến tổ chức bộ máy, đến từng con người, từng địa phương và cả yếu tố lịch sử, văn hóa vùng miền. Tuy nhiên, đây là một việc cần làm và phải làm, nếu muốn đưa đất nước tiến nhanh, mạnh và bền vững hơn trong thời đại mới. Điều quan trọng để Đề án thành công chính là sự đồng thuận của nhân dân. Và thực tế cho thấy, phần lớn người dân đều thể hiện sự ủng hộ cao với chủ trương của Đảng và Nhà nước. Nhân dân hiểu rằng, khi bộ máy gọn nhẹ, chi phí tiết kiệm, phục vụ hiệu quả hơn, thì đó là điều có lợi cho họ - những người thụ hưởng trực tiếp từ hệ thống hành chính này. Đề án tổ chức lại đơn vị hành chính, sáp nhập tỉnh và xây dựng mô hình chính quyền 2 cấp không chỉ đơn thuần là cải cách hành chính mà còn thể hiện một tư duy chiến lược mới về phát triển - tư duy vùng, tư duy liên kết và tư duy mở rộng không gian phát triển. 

Sắp xếp đơn vị hành chính, tinh gọn bộ máy sẽ tiết kiệm ngân sách để đầu tư cho các hoạt động giáo dục, nâng cao đời sống nhân dân. 

Việt Nam đã xác định rõ các vùng động lực, hành lang kinh tế, đô thị trung tâm, cực tăng trưởng trong các quy hoạch tổng thể quốc gia. Sáp nhập đơn vị hành chính là bước đi phù hợp để hiện thực hóa quy hoạch, hình thành các “siêu tỉnh”, “siêu vùng” có sức cạnh tranh cao, thu hút đầu tư tốt và phát triển đồng đều. Trong hành trình đổi mới đất nước, sáp nhập đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền 2 cấp là một chủ trương đúng đắn, hợp thời, hợp lòng dân. Dù còn nhiều khó khăn phía trước, nhưng với quyết tâm chính trị cao, sự chuẩn bị kỹ lưỡng và đặc biệt là sự đồng thuận của người dân, Đề án sẽ là bước ngoặt để xây dựng một nền hành chính tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, phục vụ đắc lực cho công cuộc phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong thời đại mới. 

Nguyễn Hình - Văn Ngọc