Về Bình Nguyên (Kiến Xương) những ngày gần Tết Nhâm Thìn, chúng tôi được chứng kiến cảnh tấp nập, nhộn nhịp của người dân tham gia phong trào “Chung tay xây dựng nông thôn mới” và chuẩn bị hoàn tất các công việc của 1 năm trong mỗi gia đình. Còn ở dòng họ Trần Sỹ thì Ban Khuyến học đang gấp rút chuẩn bị cho tết khuyến học, khuyến tài (KH, KT) Nhâm Thìn 2012. Đã thành thông lệ hàng năm, cứ vào chiều 29 Tết Nguyên đán, Ban KH dòng họ tổ chức gặp mặt đầu xuân tất cả các học sinh, sinh viên tại từ đường đại tộc và cứ 5 năm một lần tiến hành tổng kết công tác KH dòng họ cũng vào ngày này.

Ông Trần Sỹ Bang, nhà giáo nghỉ hưu, trưởng ban KH họ Trần Sỹ phấn khởi cho chúng tôi biết: Dòng họ là một gia đình lớn cùng chung huyết thống, có kết cấu bền chặt, gắn bó mọi người bằng truyền thống văn hóa tâm linh, luôn hướng về nguồn cội, hội tụ được cả Tâm  Tài  Trí  Lực. Nếu phát huy được những yếu tố đó để tổ chức tốt các hoạt động KH, KT trong những ngày tết, càng phát huy được giá trị nhân văn của dòng họ. Ông rất tâm đắc kể cho chúng tôi nghe về tết KH, KT của dòng họ.

Mở đầu buổi gặp mặt là lễ viếng mộ Tổ. Ngay từ đầu giờ chiều ngày 29 Tết, các cháu học sinh, sinh viên đã chỉnh tề trong trang phục đẹp nhất, tề tựu đông đủ tại Từ đường và xếp hàng đi viếng mộ Tổ ở đầu thôn, sau đó trở về dâng hương bái kiến Tổ đường. Tiếp đó Ban KH dòng học báo cáo thành tích học tập của con cháu năm học qua, tuyên dương khen thưởng học sinh đạt danh hiệu tiên tiến, học sinh vượt khó học tốt, học sinh giỏi các cấp, sinh viên các trường đại học, cao đẳng đạt kết quả học tập tốt và trao quà, tặng phẩm cho các cháu. Các cháu đạt danh hiệu học sinh giỏi còn được nhận thư khen của trưởng tộc. Các cháu vượt khó học giỏi được báo cáo kinh nghiệm trong buổi gặp mặt. Kết thúc buổi gặp mặt, các cháu được dự liên hoan bánh kẹo do dòng họ tổ chức.

Còn lễ tổng kết công tác KH dòng họ được tổ chức định kỳ 5 năm một lần. Năm 2006 là lễ tổng kết lần thứ nhất vào chiều 29 tết. Buổi lễ được trang trí, khánh tiết rất trang trọng tại Từ đường đại tộc và được ghi lại các hình ảnh để làm tư liệu của dòng họ. Ngoài học sinh, sinh viên và những con em mới thành đạt, đại diện các gia đình hiếu học, con em trong dòng họ sống xa quê về ăn tết, còn có đông đủ các đại biểu đại diện cho cấp ủy, chính quyền, MTTQ, Hội KH xã, thôn về chung vui cùng dòng họ.

Ngoài việc tổng kết phong trào KH 5 năm qua phát động phong trào 5 năm tới, Ban KH dòng học còn tuyên dương, khen thưởng những học sinh, sinh viên xuất sắc, tiêu biểu và thông qua quy ước của dòng họ về công tác KH, KT. Ban KH dòng học đã trao phần thưởng cho 30 học sinh, sinh viên giỏi, trong đó có 5 học sinh, sinh viên xuất sắc mỗi cháu 300 ngàn đồng gồm: 1 cháu đạt giải ba học sinh giỏi cấp quốc gia, 1 cháu bảo vệ thành công luận án thạc sỹ y khoa, 1 cháu tốt nghiệp thủ khoa đại học được tôn vinh tại Văn Miếu Quốc Tử Giám, 1 cháu tốt nghiệp Đại học Bách Khoa loại giỏi được Hàn Quốc nhận du học và cấp học bổng, 1 cháu tốt nghiệp Đại học loại giỏi được giữ lại làm giảng viên của trường. Kỳ tổng kết công tác KH 5 năm lần thứ II (2006 - 2011) cũng được tiến hành vào chiều 29 Tết năm 2011. Ngoài các nội dung như lần thứ nhất, Ban KH dòng học có thư khen cho 30 học sinh, sinh viên xuất sắc với mức thưởng từ 300 đến 500 ngàn đồng một cháu, trao tặng bức tranh “Vinh quang bái tổ” bằng đồng (trị giá 1,5 triệu đồng) cho một cháu đỗ Tiến sĩ khoa học.

Tết KH, KT của dòng học Trần Sỹ mười năm qua đã để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp cho dòng họ, cho quê hương. Xuân về, tết đến với mọi nhà của xã Bình Nguyên và Tết, KH, KT cũng đến với từng người, từng  nhà trong dòng họ. “Mùa xuân KH” sẽ còn mãi ở một dòng họ có truyền thống hiếu học  -  Dòng họ Trần Sỹ.

Đặng Văn Cao

(Hội Khuyến học tỉnh Thái Bình)