Chính phủ vừa trình Quốc hội đề xuất giảm 2% thuế giá trị gia tăng (VAT), từ 10% xuống 8%, áp dụng từ ngày 1/7/2025 đến 31/12/2026. Mục tiêu nhằm kích cầu tiêu dùng, hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế còn nhiều thách thức. Với hơn 97% doanh nghiệp tại Việt Nam là doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), chính sách này được kỳ vọng trở thành cú hích giúp khu vực này tăng trưởng mạnh mẽ.

Sức bật từ chính sách giảm thuế

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, Việt Nam đối mặt với áp lực từ các biện pháp thuế đối ứng của Mỹ, việc tiếp tục giảm thuế VAT là một bước đi chiến lược, kế thừa hiệu quả của các chính sách trước. Theo Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng, chính sách giảm thuế giai đoạn 2022–2024 đã giúp tổng mức bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng năm 2022 tăng 19,8% so với năm trước, đồng thời góp phần đưa thu ngân sách năm 2024 vượt mốc 2 triệu tỷ đồng.

Thuế suất 8% giúp giảm giá thành sản phẩm, từ đó nâng cao sức cạnh tranh – đặc biệt trong lĩnh vực bán lẻ, dịch vụ và sản xuất quy mô nhỏ. Chị Nguyễn Thị Hoa Lan, chủ cửa hàng tạp hóa ở quận 7 (TP.HCM), cho biết: "Nhờ chính sách giảm VAT, tôi nhập hàng rẻ hơn, giảm giá bán, thu hút thêm khách. Doanh thu tăng gần 15%." Về phía người tiêu dùng, anh Lê Mạnh Hùng, nhân viên văn phòng, chia sẻ: "Giá thực phẩm, dịch vụ ăn uống giảm giúp tôi tiết kiệm được chi phí. Nếu chính sách tiếp tục, tôi sẽ chi tiêu thêm cho du lịch và giải trí."

Chính sách mới còn mở rộng đối tượng thụ hưởng, bao gồm sản phẩm khai khoáng (trừ than) và kim loại – những nguyên liệu đầu vào quan trọng với DNNVV ngành chế biến. TS Nguyễn Ngọc Tú nhận định: việc giảm VAT sẽ tạo hiệu ứng domino trong kích cầu, sản xuất, và tăng trưởng GDP, hướng tới mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025. Đây cũng là cơ hội để DNNVV chiếm lĩnh thị trường nội địa trong các ngành thực phẩm, du lịch và dịch vụ cá nhân.

Cần triển khai đồng bộ, giám sát chặt chẽ

Tuy nhiên, hiệu quả của chính sách không chỉ nằm ở mục tiêu mà còn phụ thuộc vào cách triển khai. Thực tế cho thấy, một số doanh nghiệp đã không giảm giá dù thuế suất giảm, làm giảm hiệu quả kích cầu. Tình trạng "neo giá", thậm chí tăng giá, diễn ra ở nhiều nơi vì các lý do khác nhau, đòi hỏi công tác giám sát cần được siết chặt.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho biết, sự thiếu đồng bộ giữa cơ quan thuế và hải quan cùng danh mục hàng hóa loại trừ phức tạp đã gây khó khăn cho doanh nghiệp, nhất là DNNVV. Ngoài ra, việc lập hóa đơn đúng thuế suất hay điều chỉnh giá bán cũng đòi hỏi sự minh bạch và hỗ trợ kỹ thuật – điều không phải doanh nghiệp nào cũng sẵn sàng đáp ứng.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban đồng tình với đề xuất của Chính phủ. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo việc giảm VAT sẽ làm giảm dư địa tài khóa, ảnh hưởng đến khả năng ứng phó khi xảy ra khủng hoảng. Dự kiến, chính sách này có thể khiến giảm thu ngân sách khoảng 39.540 tỷ đồng – con số chưa được tính trong dự toán ngân sách năm 2025.

Giảm thuế VAT còn 8% cũng giúp người tiêu dùng giảm áp lực chi tiêu cho gia đình.

Giải pháp để chính sách phát huy hiệu quả

Để chính sách giảm VAT phát huy tối đa hiệu quả, giới chuyên gia kiến nghị cần có lộ trình triển khai đồng bộ và quyết liệt. Trước tiên, cần tăng cường giám sát thị trường, đảm bảo doanh nghiệp điều chỉnh giá bán phù hợp theo quy định tại Nghị định 94/2023/NĐ-CP. Cơ quan thuế và hải quan cần phối hợp chặt chẽ để thống nhất danh mục hàng hóa, tránh gây phiền hà cho doanh nghiệp.

Thứ hai, cần hỗ trợ DNNVV tiếp cận chính sách thông qua các kênh truyền thông, hội thảo, cổng thông tin trực tuyến, hướng dẫn lập hóa đơn điện tử với thuế suất 8%, tận dụng các nền tảng phần mềm như MISA meInvoice.

Ngoài ra, có thể xem xét mở rộng chính sách giảm thuế cho các ngành công nghệ thông tin, dịch vụ số – lĩnh vực đang đóng vai trò tiên phong trong nền kinh tế. Đồng thời, việc kết hợp giảm thuế với các gói tín dụng ưu đãi như đề xuất của Thủ tướng sẽ giúp tạo nên hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện cho DNNVV.

Chính sách giảm thuế VAT từ 1/7/2025 đến 31/12/2026 là cơ hội để DNNVV bứt phá, tận dụng sức mua nội địa và đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng 8% của nền kinh tế. Tuy nhiên, để chính sách đi vào thực tế và phát huy hiệu quả bền vững, cần sự đồng hành chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng.