Đang lúi húi chăm sóc vườn rau xanh trồng xen kẽ trong phân trại, nghe cán bộ quản giáo gọi tên mình, người phụ nữ vội chạy về phía chúng tôi, lễ phép: “Em chào cán bộ ạ”. Đó là phạm nhân Đào Thị Xam, sinh năm 1971, ở xã An Châu, huyện Đông Hưng. Là một trong những phạm nhân được đặc xá tha tù trước thời hạn lần này, không giấu được niềm vui, Xam tâm sự: Khi nhận được tin được đặc xá tha tù trước thời hạn tôi vui lắm, mấy đêm nay không ngủ được, mong chờ từng giờ được trở về bên gia đình thân yêu…

Đang hồ hởi chia sẻ tâm trạng của mình khi sắp được về đoàn tụ với gia đình, giọng Xam bỗng chùng xuống khi nghe tôi hỏi về lý do phải vào tù. Đưa tay gạt những giọt nước mắt lăn dài trên má, Xam nói: Cả đời mình chưa biết mâu thuẫn với ai, không biết giận ai bao giờ và có trong mơ cũng không nghĩ mình có ngày lại phải ngồi tù. Quãng thời gian vừa qua là chuỗi ngày buồn tủi, ân hận đối với tôi... Vốn là một phụ nữ chịu thương, chịu khó, hết lòng chăm sóc chồng con, Xam có tiếng là dâu hiền, vợ thảo.

Đầu năm 2012, vợ chồng bán chiếc xe máy cũ 50 phân khối, mua cái xe mới, phân khối lớn hơn. Nhìn cái xe bóng loáng, là thành quả lao động của hai vợ chồng nhiều năm tích góp, ngắm mãi không chán, Xam nghĩ phải đi thử xem thế nào. Thế rồi, mặc dù chưa có giấy phép lái xe, chị vẫn mang xe ra đường làng đi thử. Vừa ngồi lên xe nổ máy kéo ga thì con “ngựa sắt” bất kham chồm lên lao vút đi làm chị luống cuống không làm chủ được tay lái. Chiếc xe lao thẳng vào người đi xe đạp cùng chiều khiến người đó ngã đập đầu xuống đường và tử vong. Bị truy tố về tội “Vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ, gây hậu quả nghiêm trọng”, Xam lĩnh án phạt 18 tháng tù giam.

Vào thụ án tại Trại tạm giam Công an tỉnh từ tháng 7/2012, cách gia đình không bao xa nhưng Xam luôn có cảm giác từ nay cuộc sống của mình không còn giống như trước, vừa mặc cảm về tội lỗi vừa thương chồng con không ai chăm sóc. Chán chường, có lúc nghĩ quẩn, Xam không buồn ăn uống, thân hình tiều tụy, ốm yếu. Tuy thế, trong quá trình cải tạo, thấy các bạn tù án nặng hơn nhiều vẫn được xét đặc xá vì cải tạo tốt, chấp hành nghiêm mọi quy định của Trại nên Xam quyết tâm phấn đấu. Được sự động viên giúp đỡ của cán bộ trong thời gian thi hành án, Xam luôn chấp hành nghiêm các quy chế của Trại, được bình bầu là trại viên xuất sắc. Với sự nỗ lực trong cải tạo, Tết Nguyên đán Quý Tỵ 2013, Xam được xét giảm án. Và đúng dịp kỷ niệm 68 năm Quốc khánh 2/9, Xam được Chủ tịch nước cho hưởng đặc xá tha tù trước thời hạn hơn 2 tháng.

Còn đối với Nguyễn Ngọc Dơn, 44 tuổi, quê ở xã An Dục, huyện Quỳnh Phụ, phạm tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” với mức án 42 tháng tù thì hơn ai hết Dơn mong mỏi ngày được trở về với gia đình, vợ con. Nghe cán bộ Trại thông báo mình được đặc xá lần này, mừng quá, Dơn ôm mặt khóc nức nở. Vốn là một cán bộ địa chính xã, trong quá trình thực thi nhiệm vụ, Dơn đã thiếu tinh thần trách nhiệm để các đối tượng xấu lợi dụng chiếm đoạt của Nhà nước hàng trăm triệu đồng. Ý thức được việc làm sai trái của mình, Dơn đã rất ăn năn, hối cải. Trong những ngày thi hành án, Dơn nỗ lực hết mình để cải tạo và đã được giảm án 1 lần 3 tháng. Mặc dù còn hơn 5 tháng nữa mới hết hạn tù nhưng vì những nỗ lực trong cải tạo, đơn xin đặc xá lần này của Dơn đã được Chủ tịch nước chấp nhận. Vừa chuẩn bị tư trang hành lý xếp vào ba lô, Dơn tâm sự: khi trở về sẽ đi học hỏi mô hình nuôi trồng cây, con đặc sản để phát triển kinh tế gia đình, cùng vợ chăm sóc con cái ăn học.

Mặc dù không trong diện được đặc xá nhưng phạm nhân Đoàn Thanh Tú, sinh năm 1986 ở phường Hoàng Diệu, Thành phố Thái Bình, phạm tội “Buôn bán hàng cấm” bị phạt tù 18 tháng, do chịu khó lao động cải tạo tốt nên được xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù 3 tháng. Tú tâm sự: Những ngày tháng ở trong trại giam, được sự dạy dỗ của các cán bộ, em đã thấm thía nhiều điều. Em sẽ quyết tâm cải tạo tốt để sớm được trở về với gia đình.

Gần 20 năm làm công tác quản giáo, Trung tá Phạm Văn Hưng, Đội trưởng Đội Quản lý phân trại có bao nhiêu niềm vui thì cũng gắn với ngần ấy nỗi buồn. Điều anh trăn trở nhiều vẫn là sau khi các phạm nhân ra trại, với quá khứ lầm lỗi họ sẽ hòa nhập cộng đồng ra sao. Có rất nhiều phạm nhân sau khi ra trại chỉ một thời gian ngắn lại phạm tội, do vậy chính quyền địa phương, cộng đồng và gia đình phải thường xuyên quan tâm, là chỗ dựa vững chắc để họ vượt qua những mặc cảm tội lỗi, làm lại cuộc đời. Tiếp xúc với những người đang cần mẫn ngày đêm mang ánh sáng đến cho những thân phận trót lầm lỗi, khó có thể nói hết tâm sự của họ, nhưng trong họ luôn có một niềm tin ở các phạm nhân mà họ ân cần dạy dỗ, chỉ bảo sẽ cố gắng cải tạo tốt để ngày gần nhất được trở về đoàn tụ với gia đình.

Đại tá Đặng Văn Ba, Giám thị Trại tạm giam Công an tỉnh cho biết, thực hiện  Kế hoạch số 195 của Bộ Công an về triển khai công tác đặc xá năm 2013 và sự chỉ đạo của Ban giám đốc Công an tỉnh, Trại đã niêm yết công khai quyết định của Chủ tịch nước và phổ biến đầy đủ hướng dẫn của Hội đồng Đặc xá Trung ương cho cán bộ, chiến sĩ và phạm nhân; kịp thời giải quyết những nhu cầu chính đáng của những người đang chấp hành hình phạt tù của Trại tạm giam Công an tỉnh. Do đó công tác đặc xá đợt 2/9 năm nay được triển khai nghiêm túc, công bằng, mọi công tác chuẩn bị cho buổi lễ công bố quyết định đặc xá của Chủ tịch nước đã được chuẩn bị chu đáo. Trại sẽ tạo điều kiện thuận lợi nhất về mặt thủ tục để những phạm nhân được trở về lần này sớm ổn định cuộc sống tại địa phương, trở thành công dân tốt của xã hội.

Bài, ảnh: Nguyễn Tùng